Komünist Manifesto’nun yazarı Engels 200 yaşında!

“Bugüne kadarki bütün toplumların tarihi sınıf mücadeleleri tarihidir.” İnsanlığın tarihi gelişmesinin çok ileri bir aşamasında, 19. yüzyıl ortasında yazıldığında, bu cümle modern dünyanın içine bir bomba gibi düşmüştü. Hâkim sınıfların bütün ideolojik karartma çabalarının önündeki perdeyi yırtarak bütün ülkelerin işçi sınıfına bir mesaj taşıyordu: yalanlara kanmayın, sizi sınıf olarak eziyorlar, sömürüyorlar! Bu cümle bu konulara aşina insanlara hep Karl Marx’ı hatırlatır. Oysa Manifesto’nun kapağında bir imza daha vardır: Friedrich Engels. Bu yıl 28 Kasım günü Engels’in doğumunun 200. yıldönümü. İyi ki doğdun Engels!

Engels, hep Marx’ın “ikinci kemanı” gibi görülmüştür. Oysa Marksizmin, yani işçi sınıfının bilimsel dünya görüşünün gelişmesinde devasa bir rolü vardır. Başlangıçta Marx ile Engels kurucu metinleri birlikte kaleme almıştır. Sonra 1848 Alman devriminde birlikte mücadele etmişlerdir. Bu devrimin derslerini çıkaran Almanya’da Devrim ve Karşı Devrim çalışması Marx’ın imzasıyla yayınlanmıştır, ama aslında Engels’in kaleminden çıkmıştır. Engels’in imzasıyla yayınlanan Anti-Dühring olarak ün kazanmış ansiklopedik çalışmanın siyasal iktisat bölümleri de Marx’ındır. Marx’ın başeseri Kapital’in sadece ilk cildi Marx hayattayken yayınlanmıştır. İkinci ve üçüncü ciltleri Marx’ın elyazmalarından Engels yayına hazırlamış, bu dev yapıt üzerinde izini bırakmıştır. Marx her çalışmasını, her düşüncesini günbegün Engels’le paylaşmıştır. Yani Marx’ın nerede bittiği, Engels’in nerede başladığı belli değildir. O yüzden Marx ile Engels’i ayrı düşünmek mümkün değildir.

Marx gibi Engels’in de esas hedefi hep işçi sınıfının mücadelesine destek olmak ve onun devrimini zafere ulaştırmaktır. 1844’te 24 yaşındayken yazdığı İngiltere’de İşçi Sınıfının Durumu klasik kitabından ölene kadar, işçi sınıfını düzene yamamaya çalışanlara karşı verdiği mücadeleyle işçi sınıfının önderi olmuştur Marx ile birlikte. Birinci Enternasyonal olarak bilinen Uluslararası İşçi Birliği’nde ise Avrupa’nın güneyi onun sorumluluğunda olmuştur.

Yani Engels, hayatı boyunca işçi sınıfı için mücadele etmiştir. 28 yaşındayken imzasını attığı Manifesto’nun sonunda yer alan ve hâlâ dünyanın dört bir köşesinde yankılanan çağrıya 75 yaşında ölene kadar sadık kalmıştır: “Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!”