Sırbistan’da grev dalgası

Balkanların emperyalizmin bakış açısından kara koyunu Sırbistan’da işçi sınıfı kıpırdanıyor. 27 Haziran’da İtalyan oto imalatçısı Fiat Chrysler’ın Belgrad yakınındaki fabrikasında 2.000’den fazla işçi greve çıktı. Grev üç haftadan uzun sürdü ve sonunda başbakanın şahsi müdahalesi dâhil devletin çabasıyla 20 Temmuz’da sona erdi.

Grevin talepleri, Sırbistan’da ve Balkanlar’da genel durumu gayet iyi özetliyor. İşçiler ücretlerinin 38 bin dinardan 45 bin dinara çıkartılmasını talep ediyor. Bunun avro karşılığı aylık ücretin € 315’den € 370’e arttırılması. Bu ücretler ancak sömürgelerde kabul görecek ücretler. Bir başka şikâyet, iş yükünün aşırı ağır olması. İşçiler işe yeni işçilerin alınmasını talep ediyor. Nihayet, servis sağlanması ana taleplerden biri, çünkü birçok işçi işe sabah 5’ten erken gelmek ve eve gece 10’dan sonra dönmek zorunda.

Fiat Chrysler fabrikası önemli bir işletme. Ağırlıklı olarak otomotiv ürünleri üretiyor. Sırbistan’ın ihracatında yüzde 10’a yakın yer tutuyor. 2008’de Fiat Chrysler fabrikayı satın aldığında buna “asrın anlaşması” denmişti. Oysa bugün işçilere Batı Avrupa’daki oto işçilerinin ücretlerinin onda birini ödeyen bu işletmeyi Sırbistan’a cezbeden anlaşmada neler yoktu ki? Şirkete (bizde de Demirel’in Ford’a yaptığı gibi) arazi bedavaya verilmiş, vergi muafiyeti tanınmış, krediler için devlet garantisi verilmiş, işçi başına 10 bin avro sübvansiyon sağlanmıştı! İşte 315 avro bunun karşılığı!

Kragujevaç’taki greve eşlik eden başka grevler de oldu Sırbistan’da. Sloven sermayeli Gorenje grubunun soğutucu fabrikasında 20 avroluk zamla (80 TL!) grev sona erdirildi. Goşa bölgesindeki kamyon fabrikasında ise işçiler ücretlerini aylardır alamadıkları için greve gitmiş bulunuyorlar.

Sırbistan, Balkanlar’da büyük mücadele gelenekleri olan bir ülke. Emperyalizmin hazzetmediği bir halk. Bu bakımdan Fiat Chrysler fabrikası grevi sembolik. 1999’da NATO Kosova savaşında Yugoslavya’yı bombalarken, o zaman bütünüyle devletin elinde olan Zastava fabrikasının işçileri şöyle bir açıklama yapmıştı: “Devlet bize iyi koşullar sağlamıyor, ama bir emperyalist güç bize saldırıyorsa biz ona karşı direniriz.” Zastava işçilerinin direnişi örnek olmuştu. İşte Fiat Chrysler, tam da o fabrikanın yeni sahibi!

Bu yazı Gerçek gazetesinin Ağustos 2017 tarihli 95. sayısında yayınlanmıştır.