Notu düşürülen kapitalizmdir!

Amerika Birleşik Devletleri’nin federal yönetiminin kredi derecelendirmesi, dünyanın üç büyük kredi derecelendirme kuruluşundan biri olan Standard & Poor’s (S&P) tarafından en yüksek not olan AAA’dan AA+’ya düşürüldü. Ayrıca S&P’nin ABD devletinin gelecekteki durumu konusunda “tahmin”i de (bizim basında zaman zaman “görünüm” diye geçiyor) “negatif”. Kuruluş tahminini zaten Nisan ayında “negatif”e çevirmişti. Ve o zamandan bu yana ABD’nin notunun düşürülmesi ihtimalinin yüzde 50 olduğunu da belirtiyor. Dolayısıyla olan bitende şaşırtıcı bir şey yok.

Öteki iki büyük derecelendirme kuruluşu olan Moody’s ve Fitch nezdinde ABD’nin notu hâlâ AAA. Bazı aklı evveller bundan dolayı S&P’nin not düşürmesinin önemini azaltmaya çalışıyorlar; oysa Moody’s de ABD’yi daha evvel uyarmıştı. Yani onlar notu henüz düşürmediler ama yarın ne olur bilinmez.

Kredi derecelendirme kuruluşları başka ülkelerin ve bu arada Türkiye’nin notunu düşürünce, üç büyükler Amerikan şirketleri olduğu için komplo hastaları “Amerikan oyunu!” diye ayağa kalkarlardı. Şimdi ne diyecekler bilinmez! Belki de S&P’ye Çinliler sızmıştır!

Düzen basını sorunu ABD ekonomisinin ve politikasının çelişkileriyle sınırlı biçimde ele alıyor. Meselenin elbette ABD devletinin aşırı yüksek borçluluğuyla ve bunun karşısında siyasi sistemin Obama’nın Demokratları ile Kongre’ye hakim olan Cumhuriyetçiler arasındaki anlaşmazlıklar sonucunda kilitlenmiş olmasıyla ilgisi olduğu açık. Ama esas sorun, dünya kapitalizminin tarihinin gördüğü en büyük krize doğru emin adımlarla yürüyor olması.

İşin ciddiyetini anlamak için, ABD’nin kredi derecelendirme notunun tarihini hatırlamak yeter. ABD’ye kredi derecelendirme notunu ilk kez 1917’de Moody’s vermiş: AAA. S&P ise ilk kez 1941’de değerlendirmiş ABD devletini: AAA. O zamandan bu yana, ABD devletinin kredi derecelendirme notu bir kez bile değişmemiş: AAA. Ne 1929’da başlayan Büyük Depresyon sırasında, ne İkinci Dünya Savaşı gibi bir felaket dünyayı sarsarken. Tarihi bir dönem yaşamakta olduğumuzu başka göstergelerden anlayamayan bunu düşünsün.

Krizin tarihi böyle. Coğrafyası da daha iyi durumda değil. ABD, notu düşürülen ve gelecek tahmini negatif olan tek zengin emperyalist ülke değil ki! Borç batağında kıvranan, 2009’da Maliye Bakanı “şirket olsaydık iflas ilan etmemiz gerekirdi” diyen Belçika ABD ile aynı nota (AA+) düşürülmüş durumda. Avro bölgesinin dördüncü, AB’nin beşinci büyük ekonomisi İspanya bir alt derecede: AA. Dünyanın üçüncü büyük ekonomisi Japonya bir derece daha da altta: AA-. Avrupa’nın dördüncü, dünyanın sekizinci ekonomisi İtalya daha da alt derecede: A+. Hepsi için de tahmin negatif!

Daha ne olsun? Büyük emperyalist ekonomiler arasında sağlam durumda olan bir tek Almanya var. Britanya ve Fransa’nın notlarının düşürülmesi muhtemelen aylarla sayılacak kadar yakın.

Kapitalizm belki de terminal bir hastalığa girdi. Birlikte dünya ekonomisinin yarısını oluşturan ABD ve AB borç batağında çırpınıyor. Japonya zaten tam yirmi yıldır kendi başına bir depresyon yaşıyor.

Ama hastalığın terminal olması için kitlelerin devrim yoluna girmesi ve kendilerini iktidara taşıyacak partilere kavuşması gerekiyor.